De kaard brandt aan twee einden

Een mooi spreekwoord welke laatst in een reactie naar voren werd gebracht door degene die ook mijn eerste artikel op deze site heeft geïnspireerd; “de kaars brandt aan twee einden”. Het wordt ook wel gebruikt als “zijn/haar kaars brandt aan twee einden”. Ikzelf heb het spreekwoord nog nooit horen of zien gebruiken, maar met enig logisch nadenken was de betekenis nog wel te achterhalen. Na wat zoekwerk op het wereldwijde web werd dat vermoeden bevestigd: het spreekwoord duidt op een persoon die zo hard werkt, intensief bezig is, straalt, dat zijn of haar vlam snel zal zijn uitgedoofd. Dit laatste hoeft overigens niet de duiden op de levensvlam die uit gaat, maar zal meestal zien op een ineenstorting van de persoon, hetgeen in de huidige maatschappij meestal wordt aangeduid als een burn-out.

Hoewel het erg lastig is om een kaars aan twee einden te laten branden, waaruit ik concludeer dat dit spreekwoord ongetwijfeld niet uit een letterlijke situatie is ontstaan maar slechts een figuurlijke betekenis heeft, vind ik dit toch een erg mooi spreekwoord. Niet slechts omdat de analogie tussen mens en kaars een interessante vergelijking is met het oog op de vlam die leven geeft aan het object en meebrengt dat beiden een levensduur hebben, maar zeker ook omdat het spreekwoord nu meer dan ooit relevantie heeft. 

De afgelopen jaren is er meer uitval en ziekteverzuim dan ooit door burn-outs. Ruim 14 procent van de werknemers in Nederland had in 2014 burn-outklachten (bron: CBS/TNO). Juist op een moment dat een op de zeven werkende mensen in Nederland ergens mee te kampen heeft, lijkt het mij dat er noodzaak is voor een gepaste wijze om zulks te benoemen of te omschrijven. Spreekwoorden als de onderhavige zijn daarin een belangrijk onderdeel. Misschien kan het inzichtelijk maken van het probleem door middel van een goede analogie wel helpen om mensen zich bewust te laten worden van hun situatie. Denkt u dat een spreekwoord als deze, waarmee een naam aan het spreekwoordelijk beestje gegeven kan worden, nodig is in de huidige tijd van een steeds erger wordende burn-outepidemie, of werken spreekwoorden slechts de begrijpelijkheid van de gesproken taal tegen? Of doe ik nu de weldenkende lezer tekort door de drogreden van het vals dilemma te gebruiken? Geef vooral uw mening in de reacties!

.